НАЈВАЖНИТЕ ОБИЧАИ И ВЕРУВАЊА ЗА ВЕЛИГДЕН: Што треба да се прави на овој празник за доброто на целото семејство?

Во некои делови на нашата земја, обичај е верниците, откако ќе го бакнат покровот, да ползат под масата на која е положено платното.

Велигден е најголемиот христијански празник, денот на Христовото воскресение.

Велики петок

На Велики петок, кога се слави споменот на распнувањето на Христос, во нашите храмови, во попладневните часови, се вади покровот (платното на кое е прикажано положување на Христос во гробот), што верниците го бакнуваат до Велигден. Покровот е поставен на специјално украсена маса, пред олтарот. Во некои делови на нашата земја, обичај е верниците, откако ќе го бакнат покровот, да ползат под масата на која е положено платното. Според народното верување, кога се моли, треба да се моли на Бога и да се размислува за некоја убава желба, и таа желба ќе биде исполнета. На Велики петок, пожелно е да не јадете ништо, а ако јадете, постот е задолжителен.

Велигден е поврзан и со убави обичаи во нашата нација. Во целиот христијански свет, дури и меѓу нас македонците, овој празник е поврзан со обичајот да се даваат јајца.

Јајца и фарбање

Јајцето е симбол на обновување на природата и животот. И, како што бадникот гори на огништето и дава посебен шарм на Божиќната ноќ, така и велигденското црвено јајце значи радост за оние што го даваат и примаат.

Фарбање велигденски јајца. Еден од најубавите и најрадосни македонски обичаи, кој не е искоренет, ниту во градовите, е фарбањето јајца за Велигден. Вредна домаќинка, според утврдената традиција, фарба велигденски јајца (со боја) на Велики петок, на денот кога, во спротивно, ништо друго не се прави. Првото обоено јајце се остава настрана до следниот Велигден и се нарекува „чувар куќа“.

Симболиката на фарбање јајца е направена во спомен на настанот кога Света Марија Магдалена Мироносичката отпатувала за Рим да го проповеда евангелието и го посетила царот Тивериј. Потоа, во знак на внимание, како новогодишен подарок, му подала црвено јајце, и го поздравила со зборовите: „Христос воскресна“. Црвената боја ја симболизира невината крв на Спасителот пролеана на Голгота, но црвената боја е исто така и бојата на воскресението. Затоа што нема воскресение без страдање и смрт.

Велигденска прослава

Кога ќе осамне денот на Воскресението Христово, од сите тронови на православните храмови, долго време, ѕвонат сите ѕвона и се најавува доаѓањето на големиот празник. Домаќинот и неговото семејство одат во црквата на светата велигденска служба. По завршувањето на службата, луѓето се поздравуваат со зборовите: „Христос Воскресна!“ и „Навистина Воскресна!“ Тој поздрав трае до Спасовден.

Кога ќе дојдат дома од црквата, сите членови на домаќинството се поздравуваат со велигденски честитки и бакнежи. Домаќинот потоа запалува свеќа, зема кандило и темјан, им го запалува темјанот на сите членови што стојат во молитва, го предава кадилото на помладиот и тој ја чади целата куќа. Ако не се знае да се пее велигденски тропар, „Оче наш“ и други молитви што се знаат напамет, се читаат на глас или се читаат од молитвеникот. После заедничката молитва, повторно, си го честитаат Велигден и седнуваат на свечено поставената трпеза.

Кршење со јајца

На масата е украсен сад со обоени јајца. Домаќинот прво зема едно јајце, а потоа и сите домашни. Потоа, тука е радоста и конкуренцијата чие јајце е најсилно. Тоа е голема радост за децата. Кога се чукаат, се изговара и – „Христос Воскресна“ и „Навистина Воскресна“. На Велигден најпрво се јаде вареното велигденско јајце, а потоа и остатокот од прихотвената храна. На тој ден, ако гостин дојде во куќата, прво му се дава обоено јајце, а потоа се служат други понуди.

Прв понеделник по Велигден

Првиот понеделник по Велигден се нарекува Побусани понеделник. На тој ден, според народното верување и обичај, гробовите на починатите роднини треба да се копаат со дупчење со зелена трева. Во некои делови, овој ден се слави како панихида. Имено, луѓето одат на гробиштата, палат свеќи, се уредуваат гробниците и свештеникот извршува комеморации за преостанатите души на починатиот. На тој ден, обоените велигденски јајца се носат на гробот, а потоа се делат на сиромашните. Значи, Побусани понеделник е ден посветен на мртвите.

Некои од обичаите се:

• За Велигден, треба да станете рано наутро и да не легнете пред полноќ. Ако некој легнеше да спие пред полноќ, тоа ќе значи дека до следниот Велигден лицето ќе биде заспано и не сака да работи;

• Наутро измијте се со вода во која има натопени дренка, здравец, босилек и црвено велигденско јајце;

• Децата треба да бидат допрени со црвено јајце – да бидат црвени и здрави во текот на целата година;

• Прво омрсете се со велигденско јајце;

• На Велигден, рано наутро, луѓето одат во црква наутро;

• Ако Велигден падне пред Ѓурѓовден, јагнешко месо не се јаде;

• За Велигден се месат специјални лебови.

• На денот на Велигден, јајцата и слатките се кријат во дворот и дома, па децата бараат скриени подароци;

• На вториот ден од Велигден, кој се нарекува Побусани понеделник, се оди на гробишта и на секое гробје се остава по едно црвено јајце (за да можат починатите предци да уживаат во воскресението на Исус Христос