ЗОШТО ДАТУМОТ НЕ Е ФИКСЕН: Христијанскиот Велигден е утврден според лунарен календар – паѓа во првата недела после полната Месечина на пролетната рамноденица!

7 април, 2021
uskrs pogača_1000x0

Затоа, може да падне во период од 35 дена: од 22 март (во случај на полна месечина на 21 март, првиот ден на пролетта, а следниот ден е недела) до 25 април (ако е првата полна месечина 18 април и следниот ден е понеделник).

Поврзаноста со лунарниот календар произлегува од фактот дека христијанскиот Велигден потекнува од Пасха, еврејската Пасха, празник што – за разлика од католичкиот Велигден го слави Исусовото воскресение – го означува ослободувањето на еврејскиот народ од ропството и Егзодус предводен од библискиот пророк Мојсеј кон Ветената земја.

Евреите сè уште користат календар чии месеци траат колку што е лунарниот циклус (29 или 30 дена). Велигден секогаш се славел на четиринаесеттиот ден во месецот, односно во целиот месец март-април. Затоа, до вториот век, христијаните го славеле Велигден на 14-ти во спомен на смртта на Исус, што, според евангелистот Јован, се случил тој ден.

НОВ ДАТУМ НА ХРИСТИЈАНСКИОТ ВЕЛИГДЕН

Подоцна, преовладуваше желбата да се прослави воскресението Христово: во 325 година, Никејскиот собор, толкувајќи го преминот на Свети Павле, определен како датум на Велигден во недела по првата полна месечина на пролетта. Тоа е каскадно низ други „подвижни“ празници, како што е Педесетница, која се слави 50 дена подоцна, или Пепел, 47 дена пред тоа, со што се отвора периодот на Великиот пост.

Книгата Излез во Библијата вели дека кога Евреите биле робови во Египет, ангелот на смртта, испратен од богот на Евреите, застанал во домовите на Египќаните убивајќи ги сите првородени (десеттата и последната од чумите на Египет). Но, тој поминал низ куќите на Евреите, чии врати биле обележани со крв од јагне. Во првата светлина на зората, еврејскиот народ, поштеден од ангелот Господов, заминал во Палестина. Зборот paskua е поврзан со хебрејскиот глагол pasach што значи „да се премине“.

ВЕЛИГДЕНСКО ЈАГНЕШКО

И денес еврејската вечера за Велигденска вечер го „оживува“ настанот. Според традицијата, јагнешкото месо (потсетувајќи на жртвата) се јаде со горчливи билки (потсетувајќи на горчината на ропството) и „бесквасен леб“ или бесквасен леб што означува брзање со кое требаше да го напуштат Египет, очигледна брзање дури и на начинот на кој тие морале да јадат таму вечера: со чевли и стап во рака и јадејќи набрзина.