„Некои пестициди не се мијат со вода“: Дали е можно да препознаеме и да избегнеме прскано овошје и зеленчук?

10 април, 2021
fruit-33049771920-815x458

Колку што мислиме дека знаеме да избереме квалитетно овошје и зеленчук на пазарот, обично сме разочарани дома. На прв поглед, свежата салата и пролетен кромид не се јадат само еден ден подоцна, а јагодите што се појавија овие денови немаат вкус.

Се чини дека стравот и сомнежот на пазарите не се сосема неразумни, особено кога ќе се земат предвид хемикалиите со кои се прскаат.

Со исклучок на производите на неколку производители на сертифицирано органско овошје и зеленчук, ваквите производи што се продаваат на пазарот и на пазарите се третирани со пестициди.

Сепак, професорот д-р Милан Стевиќ од Земјоделскиот факултет посочува дека е многу поважно дали престицидите се применети на вистински начин.

„Накратко, ова значи дали е избран пестицид чија употреба е дозволена кај одреден растителен вид, тогаш дали е применет во строго пропишана доза, односно концентрација и трето, дали се почитувани периодите на повлекување, т.е. минимално време потребно да се помине од последните апликации пред бербата“ – објаснува професорот Стевиќ за РТС и додава дека ризикот по здравјето на потрошувачите е минимален доколку се следат наведените правила.

Пестицидите се користат и во домашно производство, односно во пластеници и бавчи. Сè што можеме да сториме е темелно да измиеме сè што јадеме.

„Јагодите се потенцијално најризични кога се во прашање остатоците од пестициди. Тоа е чувствителен растителен вид кој напаѓа голем број штетници и мора да се користат пестициди при неговото производство. Друга причина е што јагодата е најчувствителна во фазите на технолошка зрелост, односно непосредно пред и за време на нејзината берба.

Третата причина е нејзината структура. Кожата од јагода е исклучително подложна на пестициди. Таа е многу нежна и не можеме, како со јаболко, каде што имаме можност да излупиме, или домат што можеме грубо да го измиеме под проточна вода. Со јагоди не можеме да го направиме тоа без да му наштетиме на овошјето“ – изјави Стевиќ.

Секако, ако пестицидите се избрани правилно и правилно применети, јагодите нема да бидат опасни по здравјето.

Марулата е придружник на јагодите кога станува збор за гореспоменатиот ризик. Без оглед на фактот дека јаболката убедливо се третираат најмногу за време на производството, тие не мора да бидат ризични.

„Повеќето од овие третмани се одвиваат на почетокот на вегетацијата, кога немаме овошје и нема потреба да нанесуваме пестициди пред бербата. Опасно е со салата затоа што јадеме лисја кои биле директно третирани“ – потенцира Стевиќ.

Временските услови што ги имавме во март и почетокот на април се погодни за развој на агенси за растителни болести. Најзагрозени се видови овошје како што се сливи, праски, а за неколку дена ќе има цреши кои се во фаза на цветање.

Доброто јаболко мора да се испрска

„Ова време влијае и на најопасните болести на јаболката – шуга. Ако инфекцијата се појави на почетокот на вегетацијата, што е сега, после тоа е многу тешко до крајот на вегетацијата, што бара зголемен број на третмани, што може да биде над 20“ – истакна Стевиќ.

Јаболките што доаѓаат на нашиот пазар, особено од подвлажни подрачја, се прскаат повеќе од домашните.

Просечен Американец јаде околу осум килограми свежи јагоди годишно, а со нив и десетици пестициди, утврди една од нивните работни групи.

Оваа година контролата покажа дека спанаќот, кељот, зелката, нектарините, јаболката, грозјето се наоѓаат на списокот овошје и зеленчук со најмногу остатоци од пестициди. Списокот е сличен и во оваа област.

„Би го издвоил спанаќот што се произведува кај нас. Не мислам дека има висок ризик кога станува збор за пестициди. Имаме уште еден проблем со тоа – зголемена содржина на нитрати и нитрити како резултат на зголемената исхрана на почвата со азотни ѓубрива, а овие молекули во организмот се претвораат во нитрозамини, за кои се докажува дека се канцерогени. Последново, да, јагоди, зелена салата, нектарини, праски, цреши, се потенцијално ризични, но не мора да бидат“ – нагласи Стевиќ.

Јужното овошје исто така треба добро да се измие, но не само поради пестицидот, посочува професорот, туку и затоа што не знаеме низ „колку раце поминало“ додека не стигна до нас.

Некои пестициди не можат да се мијат со вода

Постојат два вида пестициди – едната група останува исклучиво на површината на растителното ткиво и не продира во нејзините сокови и може да се измијат.

Кај другите видови пестициди, т.н. системски по нанесувањето на супстанцијата продираат низ кутикулата, влегуваат во растителните сокови. Таквите пестициди не можат да се измијат, но растението мора да ги разложи на метаболити кои не се токсични за време на периодот на чекање.

Апсолутно е заблуда е дека црвливо овошје и она што не изгледа убаво е поздраво.

„Може да биде така, но во повеќето случаи ако јаболкото е оштетено, ова многу често значи само дека производителите не примениле соодветни мерки за заштита или на време. Многу често на истиот тезга кај истиот продавач имате јаболка со црв и оние што не се. Убеден сум дека е од истиот овоштарник“ – заклучи професорот Стевиќ и рече дека секогаш е подобро да се чека сезоната на одредено овошје или зеленчук отколку да се јаде во јануари.