Секој има право да ужива во природата, велат Швеѓаните. Извинете – вели шведскиот закон! Точно така: „Allemansrätten“ или „слобода на шетање“ или „право на јавен пристап“ е шведски и норвешки закон кој им посакува добредојде и им дозволува на сите да шетаат, истражуваат и уживаат во природата невознемирени и слободно. Во Финска, тоа се нарекува „jokamiehenoikeus“ – принципот е ист, останатото е нијанса.
Но, што значи тоа? Земете ја Шведска на пример. Никој не може да ве спречи да пешачите, да возите велосипед или да кампувате на јавни места. Дозволено ви е да берете цвеќиња, печурки и бобинки, да пливате во езера, да поставите шатор, да престојувате на сите плажи, да ловите риба на петте големи езера и по должината на брегот, да јавате коњи, да се возите со кајак, да го донесете вашето куче, па дури и да запалите оган (освен ако тоа моментално не е забрането поради суша или некоја друга причина).
Секој што е трауматизиран од балканскиот геном автоматски е сомничав и параноичен во врска со идејата, но не грижете се. Во Шведска, оваа слобода доаѓа под услов природата да не биде нарушена или уништена. Затоа, тие воведоа неколку закони што спречуваат злоупотреба на Allemansrätten. Најлесниот начин да ги намалите е да не оставите никаква трага од вашето присуство зад себе и да не ги вознемирувате жителите на блискиот приватен имот.
Постојат различни правила за националните паркови и заштитените видови растенија и животни, но исто така е невозможно да најдете сценарио во кое некој ве брка од плажата или брегот затоа што мисли дека е негов приватен имот. Исто така, лесно е да се најдат локални водичи или експерти кои можат да ве насочат и да ве однесат до деловите што ве интересираат.
Од друга страна, љубителите на природата ќе го сметаат ова за нешто што се зема здраво за готово. Сепак, фактот дека Шведска го имплементирала во закон и го промовирала како начин на живот се одразил и во секојдневните навики на локалното население. Друга причина е што тие едноставно можат. Тие имаат голема земја со неверојатна природа на секој чекор, а нема премногу жители. Значи, секој може да ја пронајде својата оаза на мир, и што е најважно – не го земаат здраво за готово.
Истото важи и за жителите на Норвешка и Финска. Патем, таканаречената „слобода на шетање“ е карактеристична за скандинавските и балтичките земји, како и за Исланд, Швајцарија, Чешка, Австрија и други. Сепак, се верува дека нејзините корени влечат од север, и дека Скандинавците се пионери на верувањето дека секој има право да ужива во природата.