Како да се справиме со стресот?

Имајќи предвид дека стресните настани не може секогаш да се предвидат и избегнат, а тие, како што веќе споменавме, не можат секогаш и во потполност да се контролираат, се чини дека човекот е беспомошен во борбата со него. Но, не е така. Ако се исклучат генетските фактори, главната работа во справувањето со стресот се состои од неколку основни “вештини” кои секој што е заинтересиран може да ги научи и да ги примени во пракса. За тоа, како и за многу други нешта во животот, потребно е вежбање.

Вежбајте, вежбајте, вежбајте…

Еден ист стресор кај различни луѓе предизвикува реакции со различен интензитет, т.е. различно ниво на стрес. На пример, учествувањето на меѓународен натпревар за еден спортист може да биде голем стрес кој ќе му предизвика многу непријатности, па дури и понизок пласман, но за друг, истиот настан едвај дека е вознемирувачи, па може дури и да биде стимулативен за да постигне подобар резултат од вообичаено.

Проучувајќи ги овие разлики, Ричард Лазарус (Richard Lazarus) и неговите соработници низ истражувања дошле до заклучок дека нивото на стрес кај луѓето зависи од таканаречената когнитивна /лат. cognitio – сознание, познание/ проценка.

Луѓето кои проценувале дека одреден стресен настан не е многу важен за нив, дека нема да им ја загрози добросостојбата и можат да се справат со него покажувале многу пониско ниво на стрес, отколку луѓето кои истиот тој настан го проценувале како важен, опасен за нивната добросостојба и дека нема да бидат во состојба да се справат со него.

Значи, еден од најважните фактори кога е во прашање справувањето со стресот е оптимизмот. Позитивниот став дека работите ќе се решат на најдобар можен начин, дека слабите резултати ќе бидат поправени, дека постојат уште многу други можности и шанси за успех и сл., го намалуваат нивото на стрес. Наспроти тоа, песимизмот е најсилниот сојузник на стресот. Негативниот став дека работите ќе завршат лошо, дека грешките не можат да бидат поправени, дека нема друга шанса и сл., го зголемуваат нивото на стрес и последиците од него.

Затоа, вежбајте: Секогаш кога ќе се фатите дека размислувате песимистички, отфрлете ги “лошите мисли” и заменете ги со добри.

На пример:

наместо: “Од овој натпревар зависи мојата спортска кариера, , а ривалите се толку добро подготвени што нема да можам да ги надминам”,

кажете си: “И да не победам на ова натпреварување нема да биде ништо страшно, затоа што добро тренирам и ќе победам на следното”;

наместо: “Со години чекам работа, има толку многу невработени и никогаш нема да најдам”,

кажете си: “Немам работа, но барам и ќе најдам”

наместо: “Ретки се луѓето што се излекувале од мојата болест, а овде нема добри лекари и лекови”,

кажете си: “Болен сум, но денес има многу добри лекари и ефикасни лекови, се лекувам и ќе се излекувам”
итн итн.

Земете си тетратка или друг бележник и запишете ги Вашите “лоши мисли”. Потоа земете пенкало или фломастер во боја и забележете ги нивните позитивни варијанти. Разгледајте ги внимателно и прочитајте ги на глас. Воочете ја разликата. Запомнете како се чувствувате додека ги читате песимистичките реченици и како се чувствувате додека ги читате оптимистичките реченици.

Истражувањата покажале дека храброста и упорноста се многу важни во справувањето со стресот. Луѓето кои се посветени на одредена работа која им е важна, кои веруваат во сопствените сили и кои го совладуваат стравот од нови предизвици, полесно се справуваат со стресот. На овој начин тие постојано се во акција и не дозволуваат грешките и неуспесите да ги поколебаат во нивните намери.
Затоа, вежбајте:

Дајте им значење на работите што ги работите. Без разлика дали е спорт, хоби, професија или нешто друго, гледајте на тоа како на значаен дел од вашиот живот на кој Вие му посветувате време, труд, пари и енергија. Бидете доследни и истрајни во тоа што го правите, бидејќи тоа е единствениот начин да постигнете добри резултати. Дајте им значење и на луѓето со кои живеете и работите. Почитувајте ги луѓето и покажете им дека Ви се важни и дека го цените нивното внимание и нивниот труд.

Верувајте во сопствените сили. Да, Вие не сте семоќни, но кој човек е? Важно е да знаете дека Вие поседувате знаење, искуство и сила да остварите поголем дел од вашите желби. Ако Ви е потребна помош – побарајте ја. Многумина и не веруваат колку луѓето се подготвени да помогнат кога гледаат со колку заложби и упорност човек и е посветен на некоја работа.

Не подлегнувајте му на стравот од нови предизвици и непознатото. Ако Ве “нападне”, борете се со него со сите сили. Можеби нема да го победите во првите напади, но после секоја борба стравот станува се послаб. Дали ќе исчезне? НЕ. Тој ќе Ве напаѓа со секој нов предизвик, ама Вие ќе станувате се поискусен борец.

Многупати луѓето кои доживуваат стресни настани категорички одбиваат или избегнуваат да зборуваат за она што им се случува. На тој начин тие го оневозможуваат организмот “да се испразни” и да ја намали тензијата предизвикана од стресорот.

Зборувањето со блиски луѓе и/или со професионалци (психолози, психијатри, социјални работници, обучени свештени лица) за преживаниот стрес, особено ако станува збор за трауми има таканаречен катарзичен /грч. чистење, прочистување/ ефект.

Додека не одлучите да зборувате за она што Ви се случило и за тоа како се чувствувате – пишувајте. Употребете го Вашиот “анти-стрес бележник” и напишете што Ви се случило и како се чувствувате во врска со тоа. Можете да водите и дневник во кој секојдневно ќе си запишувате што Ви се случува, што Ве мачи, што Ве прави среќни, кои се Вашите утрешни задачи, краткорочни и долгорочни цели и планови.

Ако тоа Ви причинува задоволство – цртајте во дневникот.

Можеби ова ќе Ви звучи смешно или “нездраво”, но можете да зборувате и со Вашето домашно милениче. Тоа веројатно нема да ја сфати целата смисла на она што го зборувате, но ќе го почувствува Вашето расположение. Предењето на мачката која лежи на Вашите гради и галењето на кучето имаат одличен анти-стрес ефект.

Бидете физички активни. Работете нешто дома или уште подобро во дворот, трчајте, практикувајте каква и да е спортска активност.

Ако имате стресна професија, дури и ако таа подразбира физичка активност, па не Ви е до спорт, кусата прошетка на воздух е вистински лек за стресниот “багаж” што сте го донесле дома од работа.

Една исклучително студена февруарска вечер, се вратив од работа околу 18 часот. Бев толку напната што имав чувство дека желудникот ми се превртува. Само ја фрлив чантата низ врата, ги земав кучињата и отидов “да ги шетам” по кејот на Вардар. Имаше околу половина метар неразгазен снег и уште паѓаше разнесуван од ветрот. Реката беше речиси замрзната. Патеката ја осветлуваа само сенишните светилки на насипот и едвај се гледаше од густата магла. Не верував дека освен јас и моето кучешко друштво ќе видам друга “будала” што шета по такво време. Ама не беше така. Знаете кого видов? Еден наш познат хирург, целиот замотан во шал и со огромна шубара на главата, се пробиваше низ снегот на насипот. Немаше ни да го препознаам, ако не ми се обратеше:
“Еј, Лидија! Да не беа кучињава немаше да те познаам во маглава. Што правиш по студов?”
“Анти-стрес терапија. А ти?”
“Исто. Како ми е на работа, да не е кејов, готов сум.”
“Ќути, изгледа само јас и ти вечерва го ‘мериме’ снегов.”
“А, не! Ене го инспекторот зад кривината, ако побрзаш ќе го стасаш.”

Aвтор: М-р Лидија Зорба е основач и сопственик на центарот за применета психологија Зорба Консалтинг. Повеќе од 15 години работи во медиуми и во областа на спортот и психологијата на здравјето. За повеќе информации посетете го веб порталот на http://zorbakonsalting.co.cc/

Извор: статијамк