Најскапиот југословенски проект: Тајна воена база и подземен аеродром кои го кријат најголемиот мит за СФРЈ

Под кодно име Објект 505, подземниот аеродром Жељава, на границата меѓу Хрватска и БиХ, недалеку од Плитвичките езера, не престанува да го буди интересот на љубопитните. Воениот гигант со тунели долги 3500 метри, широки 20 метри и високи 8 метри е најголемиот подземен аеродром на Балканот. Изградбата започна во 1955 година, а во 1968 година, креацијата на Драгослав Соботка беше подготвена за Југославија.

За најскапиот југословенски проект беа издвоени милијарди долари за да може да прими дури 120 авиони со екипаж и целосен арсенал оружје, како и огромни залихи гориво, храна, лекови и се што беше потребно во случај на катастрофа. Со сопствени извори на струја и вода, армијата би можела да опстане еден месец во изолација од надворешниот свет. Воената тврдина била дизајнирана да издржи атомска бомба.

Жељава била користена и за време на хрватската војна за независност, по што е само куп бетон опкружен со мински полиња. На почетокот на војната во соседна Босна и Херцеговина, ЈНА одлучила да го уништи подземниот комплекс и во 1992 година поставила 56 тони експлозив. Бихаќ се тресел, а громот од длабочините на Пљешивице најавил катаклизмична сцена од пламен и чад на хоризонтот.

Интересот за Жељава не стивнува – љубопитноста ја поттикнуваат опасните тунели кои се во опасност од уривање, полни со токсични и радиоактивни соединенија.

Пред неколку години, „Хјустон, имаме проблем“ на словенечката режисерка Жига Вирац ги поттикна мистериите поврзани со Жељава и една од најголемите теории на заговор од Студената војна и Југославија.

Документарецот се занимава со темата како Тито ја продал југословенската вселенска програма на Американците и дека тие ја развиле во најголема тајност во подземјето на аеродромот – за потоа да го испратат првиот човек на Месечината. Жељава, според оваа теорија, би била најголемиот скриен вселенски центар во Европа.

НАСА решително ја демантираше приказната и нагласи колку е апсурдно да се верува дека тогашниот претседател Џон Кенеди купил нешто од Југославија, а камоли вселенска програма.

И покрај опасностите од мините, отровните гасови и полицијата, Жељава привлекува авантуристи кои возат по пистите и влегуваат во тунели. Дали има надеж дека ќе стане комплекс за концерти или други настани ќе дознаеме во иднина.