Петок 13 – ден кој кај многумина предизвикува вознемиреност, некому дури и страв, а некои повеќе би сакале да го поминат дома, избегнувајќи го ризикот „да им се случи нешто лошо“.
Но, од каде всушност ова верување и зошто петок и бројот 13 се комбинираат во симбол на лоша среќа?
Комбинација на „несреќни“ симболи.
Верувањето дека бројот 13 е несреќен постои со векови. Во христијанската традиција, на Тајната вечера имало 13 луѓе – Исус и 12-те апостоли – а Јуда, кој го предал, бил тринаесетти на трпезата. Оваа симболика е пренесена низ историјата, а во многу култури бројот 13 и денес се избегнува: хотелите го прескокнуваат 13-тиот кат, авионите немаат линија со бројот 13, а некои ресторани немаат маса со број 13.
Кога петок 13 стана синоним за лоша среќа?
Петок, пак, со векови има „лоша репутација“. Во средниот век се верувало дека петокот е ден на егзекуции и несреќи. Според некои извори, токму во петокот Адам и Ева биле протерани од рајот, а Исус бил распнат на крстот. Комбинацијата на овие два „несреќни“ симболи создаде ден кој стана глобален симбол на несреќата во популарната култура.
Темплари, нордиски легенди и поп култура
Една од попознатите теории е поврзана со петок, 13 октомври 1307 година, кога францускиот крал Филип IV наредил апсење на голем број Темплари. Во тоа време, многу членови на овој моќен ред биле уапсени, мачени и егзекутирани, што дополнително придонело за мистицизмот и мрачната атмосфера на тој датум.
Во нордиската митологија, 13-тиот гостин на вечерата на боговите бил Локи – богот на измамата и хаосот – чие доаѓање довело до смрт на богот на светлината Балдер. Оваа приказна се смета и за митолошка основа за ова суеверие.
Но, за голем дел од глобалниот страв од петок 13-ти може да му се заблагодариме на – Холивуд. Од 1980-тите, хорор-франшизата Петок 13-ти, со Џејсон во главната улога, го зацврсти датумот како симбол на ужасот и несреќата. Филмовите, книгите и популарната култура дополнително го всадија овој страв во колективната свест.
Страв со научно име
Верувале или не, стравот од петок 13 си има свое име: трискаидекафобија. Тоа е специфична форма на суеверие што може да предизвика поединците да се чувствуваат вознемирени, па дури и да избегнуваат патување, донесување одлуки или деловно работење на тој ден.
Иако не постои рационална причина за страв од петок 13, многумина ќе ги одложат важните одлуки на тој ден или едноставно ќе се прекрстат кога ќе го погледнат нивниот календар.
Среќата е прашање на став
Сепак, има и такви кои веруваат дека петок 13 е всушност добар ден – идеална можност да им пркоси на суеверието, да ги разбие стереотипите и да започне нешто ново. Затоа што, како што вели поговорката: „Среќата ги фаворизира храбрите“.