За да го истражиме Истанбул како што треба, три животи не би ни биле доволни (а според новото, само толку ни треба да излеземе од новиот аеродром). Европскиот дел, азискиот дел, џамиите, црквите, синагогите, музеите, вилите покрај Босфорот, стариот град, кулата Галата, модерните хипстерски населби, крстарењата, чајните забави, лежењето на тревата и поздравувањето на мачките – се само дел од активности за кои вреди да се одвои време.
А меѓу нив е и посетата на шарената населба Балат. Истанбул е поделен на европски и азиски дел, а Балат се наоѓа во европската половина, на т.н. Златен рог недалеку од истоимениот мост. Познат е по старите шарени куќи во низа, од кои најпознати се оние во улицата Киремит.
Балат некогаш бил еврејски кварт, роден кон крајот на 15 век откако Евреите биле протерани од Шпанија поради шпанската инквизиција. Тогашниот турски султан Бајазит II. Праведниот ги прифатил – не само што прифатил, туку и испратил чамец во Шпанија да ги земе. Не е ни чудо што го нарекоа праведен и што неговото владеење беше запишано во историјата како период на мир. Подоцна бил малку неправеден кон своите синови кога станувало збор за наследството, па целата приказна завршила со пуч, убиство, абдикација и труење на Бајазид, но за тоа во друга прилика.
Да се вратиме на нашиот шарен Балат. Евреите овде ја формирале најголемата сефардска заедница во (тогашен) Константинопол, а она што и дало дополнителна боја е фактот што Балат се наоѓа веднаш до Фенер – традиционално грчко маало.
Во Балат ќе ја забележите и впечатливата бугарска црква Св. Стефан (позната и како бугарска железна црква). Порано овде имало дури 18 синагоги, од кои синагогите Ахрид и Јанбол се зачувани и активни денес. Ахрид бил подигнат од македонските Евреи од Охрид (т.е. Ахрид на грчки, оттука и името), а Јанбол од сефардските Евреи од бугарскиот град Јамбол. Можна е посета на нив со претходна најава на рабинот.
Оние кои успеале да заработат пари и да се пробијат во животот подоцна ќе се преселат во попопуларните делови на градот како што е Галата. Периодот на напуштање на Балат се засили по распадот на Отоманската империја, а целата приказна заврши по Втората светска војна кога преостанатото еврејско население најде дом во новоформираната држава Израел.
Иако Балат веќе не е она што беше, барем што се однесува до еврејската заедница, која му даде посебен шмек, не може да се каже дека го изгубил својот шарм. Неговите колоритни згради и архитектура се заштитени од УНЕСКО, а привлекоа и камери од турските серии кои пронајдоа прекрасна глетка овде.
Доколку се најдете во Балат, задолжително посетете го Грчкиот православен колеџ Фанар, локалната чаршија и застанете на ручек или вечера во култниот ресторан Agora Meyhanesi со прекрасен двор, фини турски специјалитети и чаша турска ракија.
